“Als Mohammed niet naar de berg komt, komt de berg wel naar Mohammed”

Vers van de Bibliotheek- en Dokumentatie Akademie komt Trea Molema op 1 augustus 1977 in dienst van de Openbare Bibliotheek Hoogeveen. Zij zal er tot 1 augustus 1992 blijven. Als Jeugdbibliothecaresse werkt ze er nieuwe boeken in, regelt ze schrijversbezoeken, organiseert ze de activiteiten in de Kinderboekenweek, doet ze cataloguswerk en bemenst ze het inlichtingenbureau op de jeugdafdeling. Dat laatste ervaart ze als “alleen op een eiland zitten”. In het begin van de jaren 80 vraagt men haar of ze in de Bibliobus wil werken en zo krijgt Trea haar plek op de bus. 

Ze weet dat er in Noordscheschut op de hoek van de Drostenraai en de sluis een sigarenboer zit die een volksbibliotheek heeft. Voor een kwartje kun je daar bruin-gekafte boeken lenen. Ze wil niemand het brood uit de mond stoten, dus gaat ze daar eerst naartoe om te vertellen dat ze op de Bibliobus gaat werken.

De Bibliotheek in Hoogeveen huurt de Bibliobus met chauffeur van de Provinciale Bibliotheekcentrale Drenthe (nu Biblionet Drenthe). Het doel is om hiermee meer dorpers en kampers en vooral kinderen aan het lezen te krijgen. Met (in 1986) 4.500 boeken en 450 grammofoonplaten voor jeugd en volwassenen ter beschikking, moet dat lukken.

De Bibliobus heeft het formaat van een SRV-bus, later komt er een echte trailer. Op de dagen dat Trea met de bus op pad gaat, rijdt ze ’s-ochtends naar het industrieterrein en stapt daar bij chauffeur Johan Snijder op de bus. “En dan over die enge brug”.

Alleen op maandagavond staat de bus voor de volwassen lezers in eerst in Nieuw Moscou en daarna in Noordscheschut aan de Rahderweg. De rest van de stops zijn voor de kinderen:

In Noordscheschut:

• De Gereformeerde school aan de Drostenraai
• Het Blokland aan het Zwarte Dijkje
• De Nije Noord aan de Rahderweg
• Het woonwagenkamp aan de Coevorderstraatweg

 In Nieuw Moscou:

• Hervormde school aan het Zuideropgaande 150

Trea herinnert zich dat er een duidelijk verschil was tussen de “dorpers” en de “kampers”. “In Noordscheschut woonden veel forenzen, maar op het kamp was er helemaal geen leestraditie. “Wat wel leuk was: het kamp kwam echt voor ons op. We hadden een vaste plek en als daar iemand geparkeerd stond als we kwamen, dan zorgden zij wel dat we er toch konden staan”. En in de school van het woonwagenkamp moedigde men het gebruik van de Bibliobus erg aan."

Bij de scholen is er ook altijd volle medewerking. Praktische zaken als stroom, water en toiletbezoek zijn prettig geregeld. De kinderen bezoeken onder schooltijd groepsgewijs de bus. En zeer gedisciplineerd. Is een groep klaar, dan vertellen zij de volgende groep dat ze naar binnen kunnen. Er komen op die manier heel veel kinderen in die kleine ruimte en Trea herinnert zich nog hoe vies de vloer van de bus altijd is aan het eind van de dag.

De uitleentoppers van destijds zijn hoofdzakelijk series:

• De olijke tweeling
• De dolle tweeling
• Bakkertje Deeg
• Pietje Puk
• De Kameleon
• Snuf de hond
• Arendsoog
• Winnetou

En stripboeken en informatieve boeken uit de 615 reeks, oftewel over seksuele opvoeding.

De boeken worden uitgeleend met zogenaamde “tokens”. Een token is een kaartje dat een bepaalde waarde vertegenwoordigt. Voor elk boek dat je leent lever je een token in. “Ruilhandel dus, maar je wist niet wie welk boek had”. Later komt de computer in de bus en dan weet je precies waar de boeken zijn.

Het werken in de Bibliobus heeft zo zijn eigenaardigheden. De bus loopt op diesel. Dat betekent dat je altijd moet opletten hoe de bus op de wind staat omdat je anders in de dieseldampen zit. De kachel is ook altijd een ding. In de winter is het in de bus steenkoud en in de zomer bloedheet. “Als het regende rook je de goedkope haarlak en je wist altijd bij wie de jas in de buurt van de frietpan hing”.

Er gebeurt natuurlijk ook wel eens wat. Zo noemt Trea dat ze eens bij de school aan de Rahderweg in Noordscheschut staan en dat kinderen op het dak van de bus lopen. De chauffeur raakt daarvan nogal opgefokt, maar dat motiveert de kinderen juist extra. De politie en ook het hoofd van de Bibliobussen komen er aan te pas.

Trea herinnert zich ook nog een jaar dat de schrijver Karel Eykman is uitgenodigd voor schrijversbezoek en dat de scholen daar aanvankelijk enthousiast over zijn. Totdat ze de boeken lezen en concluderen dat deze “niet volgens de Schrift” zijn. Karel Eykman is niet welkom.

Nog een heftige gebeurtenis die ze nooit is vergeten is de crash van de twee F-16’s in Noordscheschut in 1983.

De Bibliotheek in Hoogeveen organiseert in de hoofdvestiging en filialen allerlei activiteiten, maar niet in de dorpen waar de Bibliobus komt. En de bus is er niet geschikt voor. Trea wil aan de hand van thema’s Boek- en spelmiddagen organiseren, maar toenmalig bibliotheekdirecteur Henk Middelveld wil altijd graag weten waarom zijn medewerkers iets willen doen, dus moet ze een motivatiebrief schrijven. Het komt goed en de activiteiten gaan van start. Een aantal vrijwilligers voert ze op de scholen uit. Trea herinnert zich Albertje Everhardus, Marianne Koelewijn en Joke van den Ende die aan het kanaal woonde en een bloemenwinkel had. Als ze weggaat bij de Bibliotheek zijn er nog steeds Boek-en spelmiddagen.  

In de loop der jaren variëren de tijden waarop en hoe lang dat de Bibliobus er staat nogal. In 1986 heft men de halte voor volwassenen in Nieuw Moscou op. Er komen weinig volwassen leners en de verwachting is ook dat het aantal niet zal groeien. Ze kunnen ter compensatie een gratis jaarabonnement 1986 van de Bibliotheek Hoogeveen krijgen “ als ze door de vermindering van de dienstverlening getroffen worden”.

In 1988 sluit de woonwagenschool omdat het kamp wordt opgeheven. Kinderen moeten naar andere scholen en men denkt dat ze dan daar wel de Bibliobus of het bibliotheekfiliaal blijven bezoeken. Maar in de praktijk bereikt de Bibliotheek daardoor minder kinderen omdat die niet meer komen als ze niet onder schooltijd naar de Bibliobus kunnen.

Vanaf 2014 is het uit met de Bibliobus in de dorpen.

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/80389/vijf-bibliobushaltes-vervallen-in-hoogeveen

Interviewer Gosien Kuiper-Masselink, vrijwilliger Verhalenwerf